جملاتی شبیه به این را از زبان مسئولان بخش علم و فناوری کشور زیاد شنیده بودیم. عباراتی مثل کسب رتبه نخست در فلان رشته علمی، کسب مقام اول در بهمان رشته علمی، فتح قله‌های نستوه علم در این شاخه علمی و ظفر در کارزار سنگین در آن شاخه علمی؛
و البته بارها هم در جواب این فتح و ظفرها گفته شد که چرا، چطور، چگونه و با کدام معیار؟ همیشه هم آخر در می‌آمد که تنها معیار، تعداد مقالات ISI است.
کار البته به جایی رسید که حتی عده‌ای از سیاستگذاران علمی کشورمان به‌خود اجازه دادند، بگویند که با این وضع می‌توانند اهداف سند چشم‌انداز 20ساله را در عرض 5 سال تامین کنند!
تکرار این ادعا و حتی قراردادن هدف تعداد مقالات، در پیش نویس نقشه جامع علمی برای ما تنها یک معنی بیشتر ندارد: «هدف علم را گم کرده‌ایم.» هدف علم، همان طور که در تمام طول تاریخ دیده‌ایم (البته با مقدمات و روش شناسی ) آسان‌تر کردن زندگی بشر بوده است.
کاملا منطقی به‌نظر می‌رسد که هدف تنظیم‌کنندگان سند چشم‌انداز 20ساله از داشتن ایرانی که رتبه اول علمی را در منطقه در سال 1404 داشته باشد هم همین بوده است.
بدیهی است که این هدف وقتی به دست می‌آید که علم طوری در همه شئون زندگی ما ایرانی‌ها (حداقل شئون مادی) رسوخ کند که اثر آن را که پیشرفت‌های فناوری و درنهایت آسان‌تر شدن زندگی است، در سال 1404 مشاهده کنیم.
مثلا وقتی می‌گوییم ایران 1404 «کشوری است توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه» در پزشکی معنی‌‌اش این می‌شود که در خدمات بهداشتی و درمانی، وضعیت بیمارستان‌ها، استفاده از تکنیک‌ها و روش‌های نوین در پزشکی، شناخت دقیق و تلاش برای درمان و پیشگیری از بیماری‌ها، ایران در منطقه بی‌نظیر خواهد بود.
این اصلا به این معنی نیست که تعداد مقالات ما در این و آن ژورنال علمی چقدر باشد.
البته کاملا بدیهی است که افزایش مقالات، یکی از شروط مهم و از ملزومات اصلی این هدف است، اما نباید از این غافل شویم که این امر در قشری‌ترین و پایین‌ترین سطح قرار دارد.
نگاهی به وضعیت بیمارستان‌های دوبی، به خوبی نشان می‌دهد که آیا ما در پزشکی در سطح اول منطقه قرار داریم یا نه.
به‌نظر می‌رسد که ماجرای ISIیا همان بیماری علمی ایرانی (Iranian Scientific Illness) بدجوری واگیر دارد.
جمله نخست این یادداشت از قول امیرحسین قاضی‌زاده، نماینده مشهد در مجلس و عضو کمیسیون بهداشت و درمان در خبرگزاری‌ها نقل شده بود.
اما تناقض این گفته وقتی روشن می‌شود که به جمله دوم ایشان هم توجه کنیم:
«هم‌اکنون در عرصه تولید داروها، اقتصاد دارو و سطح خدمات پزشکی در منطقه رقیب نداریم، هر چند برخی کشورها مانند ترکیه هستند که آن را در 2 یا 3 سال آینده پشت سر خواهیم گذاشت.»
بالاخره ما از ترکیه جلوتریم یا قرار است در 2 یا 3 سال آینده جلو بزنیم؟!
